పాతకాలం పద్యమైతే/వర్తమానం వచన గేయం....అని ఎలుగెత్తి చాటిన వచన కవితోద్యమకారుడు..కుందుర్తి ఆంజనేయులు గారు...పద్యానిదే పై చేయిగా ఉన్నరోజుల్లో ఛందస్సు పై తిరుగుబాటు బావుటా ఎగురవేశారు కుందుర్తి....ఫ్రీ వార్స్ ఫ్రంట్ సంస్థను స్థాపించి వచన కవితా వ్యాప్తికి నిరంతరం కృషి చేసి వచన కవితా పితామహుడు అని బిరుదు పొందిన మహనీయుడు..
మహా భారతం తరహాలో తెలంగాణా పోరాట కథను 18 పర్వాలు గా విభజించి తొలిసారిగా వచన కవిత్వంలో మహా కావ్యాన్ని రాసిన ఘనత కుందుర్తి కే దక్కుతుంది......వీరు రాసిన నగరంలో వాన కవితా అందరికీ గుర్తుండే ఉంటుంది....ఈ రోజు వరకు వానిపై అంత మంచి కవిత రాలేదు అంటే అతిశయోక్తికాదు...
ముఖ్యంగా ఈ రోజు వచన కవిత్వం విస్తరిల్లిన తీరు చూస్తే ఆశ్చర్యమనిపిస్తుంది...వచన కవిత్వం వచ్చింతర్వాత కవిత్వం రాయడం తేలికయ్యింది...దానివలన మినీ కవితనానోలు,నానీలు.త్రిపాదకవితలు, ద్విపాద కవితలు, ఏకపాద కవితలు, రెక్కలు హైకూలు మొదలైన వివిధ రకాలైన ప్రక్రియలకు మూలం వచన కవిత్వం...వచన కవిత్వం వల్లనే కవిత్వం ఈ నాడు ప్రజలవద్దకు చేరింది...చేరుతుంది...
అందుకే ఈరోజు కుందుర్తి ఆంజనేయులు గురించి కొంతైనా తెలియచేయాలనే ఉద్దేశ్యం తో వారి గురించిన విశేషాలు, వివరాలు తెలియచేస్తున్నాను......కవనతరంగిణిలో........
సాహిత్యంలో ప్రాచీనం , ఆధునికాలకు ఎంత వైవిధ్యం ఉందో, గ్రాంధికం , వ్యవహారిక భాషలకి ఎంత వైరుధ్యం కలదో , పద్యానికి , వచనానికి అంతే వ్యత్యాసం ఉంది . ప్రాచీనులకి పద్యం , ఆధునికులకి వచనం ఆలవాలమైంది . సాహిత్యాన్ని పామరులకు సైతం దగ్గరగా తీసుకు వెళ్లిన ఘనత వచనానికే దక్కుతుంది . అందుకే ఆధునిక సాహిత్యం వచనంతోనే ప్రకాశిస్తుంది అంటూ
“ పాత కాలం పద్యమైతే / వర్తమానం వచన కవిత్వం “ వచనానికి అధిక ప్రాముఖ్యం ఇచ్చిన కవి , వచన కవితా పితామహుడిగా పేరుగాంచిన వ్యక్తి కుందుర్తి .
కుందుర్తి గా ప్రసిద్ధి చెందిన . ఈయన పేరు ఆంజనేయులు . కుందుర్తి ఇంటి పేరు . 19 22 డిసెంబర్ 16 న కామయ్య , నరసమ్మ దంపతులకు నర్సారావు పేట సమీపంలోని కోట వారి పాలెంలో వ్యవసాయ కుటుంబంలో జన్మించాడు . నిఘంటువులు అవసరంలేని భాషలో కవిత్వం రావాలని ఆశించాడు . 19 7 6 లో ప్రీవర్స్ ఫ్రంట్ ను స్థాపించి వచన కవితోద్యమానికి మూల స్తంభంగా నిలిచాడు . సోవియట్ ల్యాండ్ నెహ్రు అవార్డు , ఆంద్ర ప్రదేశ్ సాహిత్య అకాడమి అవార్డు అందుకున్నారు . నయాగరా , తెలంగాణ , నగరంలోని వన , యుగే ..యుగే , నాలోని నాదాలు , మాతృ గీతం , ఇదేనా దేశం మొదలైనవి వీరి రచనలు . కుందుర్తి , బెల్లంకొండ రామదాసు , ఏల్చూరి సుబ్రహ్మణ్యం వీరిని నయాగరా కవులు అంటారు . కుందుర్తి రచనల్ని కుందుర్తి కృతులు పేరుతో ప్రచురించబడ్డాయి .
తెలంగాణ కవితా సంపుటిలో మొత్తం 26 కవితలున్నాయి . మొదటి కవిత ప్రస్తావన లో భారత దేశం యొక్క చరిత్రని , వర్తమానాన్ని ఈ కవితలో వివరించాడు . భారత దేశంలోని రాజులు గురించి , రాచరికాలు గురించి తెలుపుతూ
“పూర్వం ఒకనాడు
ఒక రాజు యింకోరాజును
దండెత్తి ఓడించాడు
ఓడినరాజు వారసులు విజేత రాజును బలిగొని
అతని రాజ్యం ఆక్రమించాడు .” అంటూ పూర్వం భారత దేశం లో రాజుల గురించి , ఒకరు మీద ఒకరు ఏవిధంగా ఆధిపత్యం చెలాయించాలి అని ఆరాట పడేవారో చివరకి అందరు కలిసి పాలన అధికారాన్ని విదేశీయుల పరం చేసారో చెప్పాడు .
రాను రాను కొన్నాళ్లకు
వారు రాజులయ్యారు
ప్రజలు బానిసలయ్యారు “ అనడంలో విదేశీయులు మనపై అధికారాన్ని ఎలా చేజిక్కించుకున్నారో తెలుస్తుంది . అలాగే సింహాసన కవితలో హైదరాబాద్ సంస్థానం గురించి , అక్కడి ప్రజల అవస్థలను చెబుతూ …” దేశంలోని సంస్తానాలన్నింటిలో / హైదరాబాదు పెద్దది / భూస్వామికుల బాధల్ని ప్రజలు సహించిన / చిట్టచివరి హద్ద అది “ తెలంగాణాలోని హైదరాబాద్ స్థానంతెలుస్తుంది . ప్రజలు ఉద్యమించాల్సిన సమయం వచ్చిందని “ప్రజోద్యమ” కవితలో …
“ఏ రోజు కారోజు రాజు గారి కొలువులో
వెట్టి చేసే వాడు
ఏ పూట కాపూట కడుపును
నిందించుకునే వాడు
చరిత్ర రధ చక్ర గమనాన్ని
శాసించ బూనుకున్నాడు “ బానిసత్వం , పేదరికం ఏ స్థాయిలో ఉన్నాయో అవగతమవుతాయి .
కుందుర్తి పేరు చెప్పగానే గుర్తుకు వచ్చే కవిత “ నగరంలోని వాన “. ఈ కవిత నగరంలోని వాన కవితా సంపుటిలోని మొదటి కవిత . నగరంలో కురిసే వాన మనుషులతో ఆడే దాగుడుమూతలు , నగర వాసులకు కలిగించే ఇబ్బందులు , అలాగే వాళ్ల మీద అప్పుడప్పుడు చూపించే కనికరం అన్నింటిని హృద్యంగా వర్ణించాడు కుందుర్తి . ఈ కవితలో రచయిత తనకు తెలిసిన నగరంలోని వాన అంటే హైదరాబాదు నగరంలోని వాన అని ముగిస్తాడు . కాని ఈ వాన ప్రతి నగరం లో కురిసే వానకి ప్రతీకగా ఉంటుంది .
“ నగరంలో వాన
కవిత్వం నా ఊహాంచలాల్లో కదిలాడుతున్నట్లు
జల్లులు జల్లులై కురుస్తుంది “ అంటూ మొదలవుతుంది . నగరంలోని భవానాలు , రోడ్లపై , పడే వర్ష వలన అవి ఎలా కన్పిస్తున్నాయో ఈ విధంగా వర్ణిస్తాడు రచయిత . “నున్నగా తెల్లగా తళతళలాడే/ సిమెంటు రోడ్డు అద్దాలోకి /మింటి నుంచి మెడలు వంచి” మిల మిలా మెరుస్తున్నాయి మేఘాలు అంటాడు కవి . నగరంలో కనిపించే రెండతస్తుల బస్సులను చూసి గిరిశిఖరాలు అనుకుని మేఘాలనుకుని భ్రాంతి పడ్డాయని చమత్కరిస్తాడు .
నగరంలోని బ్రతికే మధ్య తరగతి వాడికి వర్షం వస్తే పడే అవస్థను వివరిస్తూ , వాడి ఆర్ధిక పరిస్థితిని మించి కొనలేనిస్థితిలో తడిసి ఇంటికి వచ్చి కుంపటి ముందు కూర్చుని ఉన్న ఉద్యోగి చూస్తూ తను చేసిన ఘన కార్యం కనులార చూసుకోవాలని /కిటికీ లోంచి తొగి చూస్తుంది చిటపట చిలిపి జల్లుల్తో . నగరంలో కురిసే వాన గడుసరిదే దానికి కాస్తో కూస్తో జాలి , దయ ఉన్నాయని మూడునాళ్ల పసిపాపను /ముద్దుగా ఒడిలో గుండెలకు కద్దుకుంటూ / ఆసుపత్రినుంచి ఇంటికి వచ్చే బాలెంతరాల మీద పూలజల్లు కోరుస్తుందే కాని జోరున వర్షం పడదు , అంటూ వర్ష జాలిని తెలియజేస్తాడు .
యుగే …యుగే కవితా సంపుటిలో నేను కవితలో తన కవిత్వం ఎవరికి చేరాలో తెలుపుతూ “ ఇది నా కవిత్వం గీత , వినేవాడు నరుడు /చదువు సంధ్యలు రాణి రోడ్డు మీద పామరుడు “ . రేడియో ఏడ్చింది . మహాత్ముని అస్తమయం గురించి రేడియోలో విన్న వార్త . మహాత్ముడిక లేడు . అనే కవితలో “ గౌరీ శంకర శిఖరం యేరుగా పారింది /గంగానది శోక బాష్పములు కాల్వలు కట్టింది /వెన్నెల హృదిలో /తమస్సు తెర విరిసింది /నీవు వాటికి సహోదరుడువు /వాటి కీర్తికి సహోదరుడవు “ ఆ మహాత్ముని కీర్తిని తెలియజేసాడు . తని గువువైన కవి సామ్రాట్ విశ్వనాధ షష్టి పూర్తికి రాసిన ఈ కవిత “ పూంభావ సరస్వతి , పూజ్య పాదులు /గురువుగారికి నమస్కారం / షష్టి పూర్తి సన్మాన సంఘం , నిర్వాహకులకు అభినందనలు / అప్పుడే అరవై నిండాయి / కాలానికి ఎందుకోయింత వేగం ? / ఆగమంటే ఆగదు /ఆయన ప్రభావంతో /మీలాగే రాసి ,అలాగే చదివి /ఉపన్యాసాలు చేద్దామని ఉవ్విళ్ళూరే రోజుల్లో /అనుకరణ లని ఎవరేనా చెప్పినా సరే /అవమానం లేని రోజుల్లో ……..ఐ ఇంకా వెలుగులోకి రాలేదు /దాని పేరు “సౌప్తికం “, పాపం ! ఇంకా నిద్రిస్తూనే ఉంది . “ తన గురువు ప్రభావాన్ని వివరిస్తాడు .
బుద్ద జయంతి కవితలో “ అంతగా బుద్దుడిని పూజించడం మానేసి /అనుసరిద్దాం ఆయన బోధనలు /అహింస తో , సత్యంతో /పరిష్కరిద్దాం మన బాధలు “మనం స్వాతంత్ర్యం కోసం చేసిన పోరును చూసిన ఇతర దేశాల వారు దానిని అనుసరిస్తుంటే , వలస రాజ్యాల ప్రభువుల బ్రతుకుల్లో చీకటి ప్రారంభమైందని తెలియజేస్తూ పంచశీల గురించి , అహింసను గురించి దేశ విదేశాలపై వాటి ప్రభావాన్ని వివరించాడు .
మాతృ గీతం కవితా సంపుటిలో మాతృ గీతం లో తల్లిని తలుచుకుని రోదించే సందర్భంలో….
“ అమ్మ! నిన్ను చూడాలని ఉంది /నువ్వింక మా ఇంటికి లేవన్న ఊహ /నాలో ఒక వింతైన నవ్వుగా పరిణమిస్తున్నది “ విలపిస్తాడు . అమ్మ దూరమయ్యిన క్షణంలో తన స్థితిని చెబుతూ “ అమ్మ క్షణంలో నన్ను /ప్రాణం ఉన్న మట్టి బొమ్మగా చేశావు /ఓదార్పుల గాలి లేంది కదల్లేని /చెట్లు కొమ్మగా చేశావు అంటూ తన బాధను వ్యక్తపరుస్తాడు .
ఇదీ నా దేశం కవితలో ఇది నా దేశం / అని చెప్పుకోవడానికి కొంచెం సిగ్గుగా ఉంది “ అంటూ మొదలైన ఈ కవితలో ప్రతి పాదం తరవాత ఈ పదాలు కన్పిస్తాయి . సమాజంలోని ధర్మం గురించి , జరిగిన దోపిడీ వ్యవస్థను , దానిని క్రమబద్దంగా చేయలేని నిస్సహాయతని ప్రశ్నించుకుంటూ , సామాన్యుడి పరిస్థితిని చెబుతూ “ దేశ స్థితిని వివరిస్తూ / తినేది తక్కువా తీసి పారేసేది ఎక్కువ /సీతాఫలం పండులా ఉంది నా దేశం “అని దేశలోని పరిస్థితిని వివరిస్తాడు .
ఈ విధంగా కుందుర్తి కవితలన్నింటిలోనూ మానవీయత , దేశభక్తి , ప్రకృతి , సామాజిక సమస్యలు , సంఘటనలు , మహనీయుల గురించి వచన రూపంలో ఆవిష్కరించారు . సామాన్య చదువరునికి కూడా చేరేలా చేయవచ్చని నిరూపించారు .....
ఈ రోజు 25-10-2017..నా వారి వర్ధంతి సందర్భంగా వారిని గుర్తు చేసుకోవడం సబబు అనిపించింది...
మిథున కవితా వనం సభ్యులకు నమస్సుమాంజలులు...ఇంకొన్ని గంటల్లో గురువారం వచ్చేస్తుంది.. గురువారం కవనతరంగిణికి స్వాగతం సుస్వాగతం........
ఆధునిక కవితా ప్రక్రియలకు పెద్దపీట వేసే కవనతరంగిణి మీ ముందుకు వచ్చింది......దీనిలో...
రుబాయీలు,
గజళ్ళు,.
నానీలు..
నానోలు.
హైకూలు.
రెక్కలు
ఏకపాదకవితలు,
ద్విపాదకవితలు,...
త్రి పాద కవితలు...
వచన కవితలు..
చిత్ర కవితలు
పద్యాలు...
మరి యే ఇతర ప్రక్రియ అయినా.....కవనతరంగిణికి రాసి పోస్టు చేయవలసిందిగా కోరుతున్నాను..
ఈ శీర్షిక నిర్వహణకు అనుమతినిచ్చిన ఫౌండర్ అడ్మిన్ శ్రీమతి లీలా.కే గారికి ధన్యవాదాలు...ప్రతీ వారం ఈ శీర్షికను ఆదరిస్తూ దీనిలో వారి పోస్టులు పెడుతున్నట్లు కు సభ్యులను అభినందిస్తూ..
ఈవారం కూడా వారిఅధ్భుతమైన రచనలను అందించి మిథున కవితా వనాన్ని సుందరి సుమధురంగా తీర్చిదిద్దుతామని ఆశిస్తున్నాను....ధన్యవాదాలతో....
మీ
అడ్మిన్.
శ్యామల గడ్డం..
25-10-2017----( 26-10-2017)
